بررسی آراء نحوی ابن مالک و تاثیر این آراء در تحول علم نحو

چکیده: علم نحو به راهنمایی امام علی (ع) توسط ابوالأسود و شاگردانش در بصره تدوین گردید سپس دو مکتب مشهور و متقابل بصری و کوفی مسائل این علم را بسط و گسترش دادند که بصریان بر قیاس و کوفیان بر اصول شنیداری(سماع) تکیه داشتند. آشفتگی های سیاسی عصر دوم عباسی، فعالیت های فکری و ادبی را به بغداد کشانید و در آنجا جدال های فکری میان علماء بالا گرفت، تا اینکه علم نحو از مشرق وارد دیار اندلس گردید که ابن مالک از مشهورترین نحویان این مرکز ادبی می-باشد. این پژوهش سعی دارد منزلت شامخ ابن مالک را در میان علمای تحلیل گر و نحویان صاحب رأی مورد ارزیابی قرار دهد؛ به همین دلیل، نگارنده در پژوهش مذکور ضمن استخراج آراء نحویان بصره، کوفه و بغداد به بررسی میزان گرایش های ابن مالک به مکاتب فوق الذکر نیز پرداخته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که نظریات ابن مالک در مباحث یاد شده، چهار گونه اند: 1- نظراتی منطبق با نظریات بصریان. 2- نظراتی منطبق با نظریات کوفیان. 3- نظراتی منطبق با نظریات بغدادیان. 4- نظراتی منحصر به فرد بدون تاثیر پذیری از نظرات مکاتب سه گانه ی[بصره، کوفه و بغداد]. نگارنده همچنین در پژوهش مذکور به این نتیجه رسیده است که ابن مالک با تحریر مباحث نحو، ابواب و اصطلاحات آن و همچنین با به نظم در آوردن مسائل نحوی سعی در آسان سازی نحو عربی داشته است. کلید واژه ها: ابن مالک، اندلس، تعلیل، سماع، قیاس، مکاتب نحوی